Teksa bota përballet me ndryshimet klimatike, fluturimet me distanca të shkurtra duken gjithnjë e më jotërheqëse për shumë udhëtarë.
Fenomeni flygskam (turpi i fluturimit) që filloi në Skandinavi tashmë po frymëzon shumë udhëtarë që të reduktojnë varësinë e tyre nga linjat ajrore.
Derisa dikush të provojë të kundërtën, hekurudha me shpejtësi të lartë është alternativa më efektive për të zëvendësuar udhëtimet ajrore për udhëtimet deri në 700 milje. Transferimi i pasagjerëve ndërmjet qendrave të qytetit me shpejtësi 180 mph ose më shumë, ofron një kombinim bindës të shpejtësisë dhe komoditetit.
Aftësia e hekurudhave për të lëvizur shpejt një numër të madh njerëzish e bën atë shumë më efikase se konceptet e paprovuara dhe me kapacitet të ulët si Hyperloop.
Që nga vitet 1980, qindra miliarda dollarë janë investuar në hekurudhat e reja me shpejtësi dhe kapacitet të lartë në të gjithë Evropën dhe Azinë, të nisura nga Shinkansen e Japonisë dhe Train a Grand Vitesse (TGV) në Francë.
Në dekadën e fundit, Kina është bërë lideri i padiskutueshëm botëror, duke ndërtuar një rrjet prej 38,000 kilometrash të hekurudhave të reja që arrijnë pothuajse në çdo cep të vendit.
Spanja, Gjermania, Italia, Belgjika dhe Anglia po zgjerojnë rrjetin evropian me vende të tjera që pritet të pasojnë deri në vitet 2030.
Në vitin 2018, Afrika fitoi hekurudhën e saj të parë me shpejtësi të lartë me hapjen e linjës Al-Boraq në Marok dhe Egjipti duket se do t’i bashkohet klubit përpara fundit të viteve 2020.
Diku tjetër në botë, Koreja e Jugut, Arabia Saudite dhe Tajvani kanë krijuar po ashtu hekurudha me shpejtësi të lartë. Edhe India, Tajlanda, Rusia dhe SHBA-të po hyjnë në grupin e vendeve me angazhim dhe investime të shtuara për ndërtimin e hekurudhave të reja ku trenat do të lëvizin midis qyteteve të mëdha me shpejtësi prej më shumë se 250 km/h.
Por cilët janë 10 trenat më të shpejtë në botë për vitin 2023?
1: Shanghai Maglev – 460 km/orë (Kinë)
Treni publik më i shpejtë në botë është gjithashtu unik, pasi është e vetmja lidhje në botë që aktualisht transporton pasagjerë duke përdorur levitacion magnetik (Maglev) në vend të rrotave konvencionale të çelikut në shina çeliku.
Duke lidhur aeroportin Pudong të Shangait me stacionin e rrugës Longyang në qendër të qytetit, ai ka një shpejtësi maksimale komerciale prej 460 km/h, duke përfunduar udhëtimin prej 30 kilometrash në vetëm shtatë minuta e gjysmë.
Bazuar në teknologjinë gjermane, trenat Maglev fluturojnë përgjatë një traseje të ngritur, me magnetët e fuqishëm që ofrojnë një udhëtim super të qetë.
Duke përdorur përvojën e fituar nga më shumë se një dekadë funksionimi të rregullt, Kina tani ka zhvilluar trenat e saj Maglev me shpejtësi 600 km/h (373 mph) dhe ka plane ambicioze për një rrjet Maglevs, duke përfshirë një linjë midis Shangait dhe Hangzhou.
2: CR400 ‘Fuxing’ – 350 km/orë (Kinë)
Përveçse mburret me rrjetin më të gjatë të linjave të shpejtësisë së lartë në botë, Kina tani ka trenat më të shpejtë të planifikuar në planet.
Trenat CR400 “Fuxing” ecin me një maksimum komercial prej 350 km/h, por kanë arritur me sukses edhe 420 km/h në provë. Trenat Fuxing janë zhvilluar nga gjeneratat e mëparshme të trenave me shpejtësi të lartë, të cilët bazoheshin në teknologjinë e importuar nga Evropa dhe Japonia.
Deri në 16 vagonë me një kapacitet maksimal prej 1200 pasagjerësh, tregon se kjo familje mbresëlënëse trenash është e mbushur me veçori të reja, duke përfshirë argëtimin në sedilje, ekranet inteligjente, karikimin e pajisjeve eletronike, “kabina inteligjente” dhe madje variante të dizajnuara për kushte ekstreme të motit.
Variantet më të shpejta CR400 janë vendosur aktualisht në linjat kryesore Pekin-Shanghai-Hong Kong dhe Pekin-Harbin.
3: ICE3 – 330 km/orë (Gjermani)
Marka gjermane me famë botërore InterCity Express (ICE) mbulon një pjesë të madhe trenash me shpejtësi të lartë, të vendosur në një shumëllojshmëri të gjerë rrugësh.
Megjithatë, anëtari më i shpejtë i familjes “Ëhite Ëorm” është ICE3 330 km/h (205 mph), i cili ekziston që nga viti 1999. Këto janë ndërtuar për shpejtësinë e lartë 180 km/h në linjën Këln-Frankfurt dhe kanë shkurtuar kohën e udhëtimit midis dy qyteteve nga 2 orë e 30 minuta në vetëm 62 minuta që nga viti 2002.
Shpejtësia normale e funksionimit është 300 km/h, por ICE3 janë të autorizuar të shtyjnë deri në 330 km/orë kur janë me vonesë. Çelësi i performancës së ICE3 janë 16 motorët elektrikë të shpërndarë në të gjithë trenin me tetë vagonë, i cili lëshon një fuqi masive prej 11,000 kuajfuqi.
Flota ICE3 operon në të gjithë Gjermaninë dhe përfshin trena për linjat ndërkombëtare, që lidhin qytetet kryesore gjermane me Parisin, Amsterdamin dhe Brukselin.
Dizajni gjithashtu përbën bazën e familjes së trenave të shpejtësisë së lartë Siemens “Velaro”, e cila është shitur në Spanjë, Rusi, Turqi, Kinë dhe “Eurostar” për trenat e saj ndërkombëtarë të gjeneratës së dytë.
4: TGV – 320 km/orë (Francë)
Franca është mbajtësja për një kohë të gjatë e rekordit botëror të shpejtësisë për trenat konvencionalë, i vendosur me një shpejtësi mahnitëse prej 574.8 km/h më 3 prill 2007. Me 150 metra në sekondë që është pothuajse dyfishi i maksimumit normal të planifikuar të Train a Grand Vitesse ( Shërbimet TGV), të njohura në të gjithë globin si një pionier i teknologjisë së hekurudhave me shpejtësi të lartë.
Rrjeti i parë i dedikuar me shpejtësi të lartë në Evropë është ende më i njohuri dhe më i suksesshmi i saj, duke arritur shumë përtej kufijve të Francës. Industria hekurudhore franceze ka shtyrë në mënyrë progresive kufijtë e asaj që nga Lufta e Dytë Botërore, duke thyer rekordet ekzistuese në 1955 (331 km/orë), 1981 (380 km/orë) dhe 1990 (515.3 km/orë).
Sot, linjat me shpejtësi të lartë lëvizin nga Parisi në Lyon, Marsejë, Bordo, Nante, Strasburg, Lille, Bruksel dhe Londër me trena që arrijnë shpejtësi deri në 320 km/orë në disa rrugë. Gjatë 40 viteve të fundit, trenat kanë evoluar përgjatë disa brezave ndërsa rrjeti është zgjeruar.
TGV-të portokalli të viteve 1980 i kanë lënë vendin trenave “Duplex” më të avancuar me kapacitet të lartë, të aftë për të lidhur francën me vendet fqinje, duke përfshirë Gjermaninë, Zvicrën dhe Spanjën. Trenat me dy kate të gjeneratës së fundit TGV-M po testohen tani dhe do të fillojnë të dalin në treg në vitin 2024.
Hekurudhat me shpejtësi të lartë janë gjithashtu një sukses i madh eksporti, me teknologjinë TGV që është shitur në Spanjë, Korenë e Jugut, Tajvan, Marok, Itali dhe Shtetet e Bashkuara gjatë 30 viteve të fundit.
5: JR East E5 – 320 km/orë (Japoni)
Japonia prezantoi botën me konceptin e hekurudhave të reja me shpejtësi të lartë në 1964 dhe vazhdon të jetë një lider global, duke shtyrë kufijtë e shpejtësisë, kapacitetit dhe sigurisë në linjat e saj Shinkansen.
Ndërsa shumica e Shinkansen aktualisht operojnë me një maksimum prej 300 km/orë, trenat “Bullet” E5 të hekurudhave të Japonisë Lindore (JR East) arrijnë deri në 320 km/orë në Tohoku Shinkansen, linja që shkon nga veri, nga Tokio në Shin-Aomori.
Çdo tren ka 731 vende dhe 32 motorë elektrikë me induksion që japin një fuqi mbresëlënëse prej 12,900 kuaj/fuqi. Të ndërtuara nga aliazhi i aluminit të lehtë, E5-të kanë “suspension aktiv”, duke i lejuar ata të negociojnë kthesat me shpejtësi më të larta.
Hunda jashtëzakonisht e gjatë e këtyre trenave ishte projektuar për të reduktuar zhurmat zanore të krijuara kur trenat hyjnë në tunele me shpejtësi të madhe.
Të prezantuara në vitin 2011, u ndërtuan 59 trena dhe që nga viti 2016 ata janë përdorur gjithashtu në veri të Aomorit në Hokkaido Shinkansen, i cili është i lidhur me ishullin kryesor të Japonisë Honshu nga tuneli Seikan nënujor 54 kilometra i gjatë.
6: ‘Al Boraq’ 320 km/orë (Marok)
Hekurudha e parë, dhe deri më tani e vetmja me shpejtësi të lartë në Afrikë u hap në nëntor 2018. Ajo lidh qytetin port të Tangierit me destinacionin turistik Casablanca në Marok.
I quajtur “Al-Boraq” sipas një krijese mitike që bartte profetët islamikë, shërbimi është faza e parë e rrjetit të planifikuar hekurudhor me shpejtësi të lartë të vendit, me gjatësi 1500 kilometra.
Derivatet franceze të trenave elektrikë me dy kate TGV Euroduplex funksionojnë me shpejtësi deri në 320 km/h në një linjë të re të dedikuar prej 186 kilometrash midis Tangier dhe Kenitra.
Projekti prej 2 miliardë dollarësh përfshinte gjithashtu një përmirësim të seksionit ekzistues prej 137 kilometrash midis Rabatit dhe Casablancas për trenat me shpejtësi më të larta, duke reduktuar kohën e udhëtimit nga 4 orë e 45 minuta në vetëm 2 orë e 10 minuta. Pasi të ndërtohet linja e re e propozuar për në Casablanca, koha e udhëtimit do të shkurtohet në vetëm 90 minuta.
Al-Boraq mban gjithashtu rekordin e shpejtësisë hekurudhore afrikane. Gjatë testeve para shërbimit në 2017, një nga 12 trenat e ndërtuar nga Alstom arriti 357 km/orë në linjën e re, dyfishi i shpejtësisë së çdo treni tjetër më të shpejtë që qarkullon aktualisht në kontinentin afrikan.
7: AVE S-103 – 310 km/orë (Spanjë)
Spanja iu bashkua klubit të shpejtësisë së lartë në 1992 duke përdorur teknologjinë TGV të importuar nga Franca. Që atëherë, ajo ka zhvilluar trenat e saj super të shpejtë dhe ka ndërtuar rrjetin më të gjatë në Evropë të linjave të dedikuara në distanca të gjata, që udhëtojnë nga Madridi në Sevilje, Malaga, Valencia, Galicia dhe Barcelona.
AVE, shkurt për Alta Velocidad Espana (Spanjë me shpejtësi të lartë), por edhe fjala spanjolle për zog, zakonisht funksionon me një maksimum komercial prej 310 km/orë. Krenaria e flotës janë trenat S-102 Talgo dhe S-103 “Velaro”, ky i fundit “kushëriri” i ICE3 të Gjermanisë.
Të certifikuar për një shpejtësi maksimale prej 350 km/orë dhe me një kapacitet prej 404 vendesh, S-103 ndajnë shërbimet midis dy qyteteve më të mëdha të Spanjës me trenat me shpejtësi të lartë Talgo S-102.
Në korrik 2006, një S-103 vendosi rekordin e shpejtësisë hekurudhore spanjolle prej 404 km/orë.
Për shumë dekada, hekurudhat spanjolle ishin të njohura për shpejtësitë e tyre të ulëta dhe vonesat e gjata, por gjatë 30 viteve të fundit AVE ka transformuar udhëtimet në distanca të gjata në të gjithë vendin dhe me rrjetin që zgjerohet përsëri për të arritur në të gjitha cepat e vendit, revolucioni duket i vendosur për të vazhduar.
8: KTX 305 km/orë (Koreja e Jugut)
Që nga viti 2004, Koreja e Jugut ka zgjeruar shpejt rrjetin e saj të hekurudhave me shpejtësi të lartë, duke anashkaluar linjat klasike ku terreni i vështirë i bënte udhëtimet të ngadalta dhe jo konkurruese.
Duke filluar me itinerarin Seul-Busan në 2004, trenat KTX mund të operojnë me shpejtësi deri në 330 km/orë, megjithëse kufiri i zakonshëm është 305 km/orë. Trenat e gjeneratës së parë KTX-I, bazuar në teknologjinë franceze TGV, kanë përgjysmuar kohën e udhëtimit Seul-Busan nga mbi 4 orë në vetëm 2 orë e 15 minuta.
Koreja e Jugut është një nga vetëm katër vendet në botë që ka zhvilluar një tren të aftë për të ecur me mbi 420 km/orë, së bashku me Francën, Japoninë dhe Kinën. Një prototip i gjeneratës së re HEMU-430X arriti 421.4 km/orë në 2013, duke mposhtur rekordin e mëparshëm të shpejtësisë hekurudhore koreane prej 352.4 km/orë të vendosur nga një tren i gjeneratës së dytë KTX HSR-350x.
Me deri në dy nisje çdo orë në rrugët kryesore dhe trenat me deri në 20 vagonë, KTX është një sistem tranziti masiv me shpejtësi të lartë që transporton qindra miliona pasagjerë në vit. Trenat KTX gjithashtu lidhin Seulin me Gëangju, Mokpo dhe Yeosu në jug të vendit dhe Gangneung në verilindje – kjo e fundit e ndërtuar për t’i shërbyer qytetit pritës të Lojërave Olimpike Dimërore të Pyeongchang në 2018.
9: Trenitalia ETR1000 – 300 km/orë (Itali)
Trenat me shpejtësi të lartë Freçiarossa (Shigjeta e Kuqe) mahnitëse të Hekurudhave Shtetërore Italiane u prezantuan në vitin 2017 si përgjigje ndaj një rivali të ri në pronësi private.
Të projektuar për një shpejtësi maksimale prej 400 km/orë, ata arrijnë deri në 10,000 kuaj fuqi dhe performancë elektrizuese.
Edhe pse i autorizuar për një shpejtësi maksimale prej 360 km/orë në shërbimin e pasagjerëve, një tren arriti shpejtësinë 394 km/orë kur u testua në vitin 2016.
Trenat 200 metra të gjatë kanë 457 vende pasagjerësh, duke filluar nga standardi komod deri tek biznesi, premium dhe ekzekutiv, këto të fundit me vetëm 10 kolltukë të mbështetur dhe shërbim në sedilje.
Shërbimet Freçiarossa operojnë në të gjithë rrjetin e shpejtësisë së lartë në formë T të Italisë, duke lidhur Torinon, Milanon dhe Venecian në veri me Bolonjan, Firencen, Romën dhe Napolin.
Që nga viti 2022, “Shigjeta e Kuqe” është ballafaquar gjithashtu me TGV-të franceze në linjën Milano-Paris, duke ofruar më shumë zgjedhje dhe më shumë trena. Si rezultat, çmimet e biletave kanë rënë dhe numri i pasagjerëve është rritur me më shumë se 50%. Një grup tjetër i “Shigjetave të Kuqe” tani po konkurron me shërbimet e Hekurudhave Kombëtare Spanjolle në hekurudhat me shpejtësi të lartë që nisen nga Madridi.
10: Haramain – 300 km/orë (Arabia Saudite)
Nxehtësia mbytëse dhe stuhitë e rërës nuk ju duken menjëherë si mjedisi ideal për trenat elektrikë të sofistikuar me shpejtësi të lartë, por Hekurudha e Arabisë Saudite, “Haramain” me shpejtësi të lartë lidh qytetet e shenjta të Mekës dhe Medinës me shpejtësi deri në 300 km/orë.
Duke përdorur 35 trena Talgo të ndërtuar në Spanjë, të modifikuar posaçërisht për funksionimin në shkretëtirë në temperatura deri në 50 gradë, udhëtimi prej 450 kilometrash zgjat vetëm dy orë.
Çdo tren ka 13 vagonë me 417 pasagjerë në klasën ekonomike ose të biznesit dhe HHR ka një kapacitet prej 60 milionë pasagjerësh në vit. Linja vihet në provë gjatë Haxhit, pelegrinazhi vjetor në Mekë gjatë të cilit më shumë se dy milionë muslimanë vizitojnë vendet e shenjta të qytetit. Që nga hapja e HHR në 2018, ajo është bërë një mënyrë popullore për të udhëtuar mes Medinës dhe Mekës, pasi udhëtimi ekuivalent rrugor mund të zgjasë deri në 10 orë.
