I rrethuar me flamuj amerikanë, presidenti i zgjedhur i Shteteve të Bashkuara, Donald Trump, e lexoi një listë të shefave të teknologjisë që ishin grumbulluar në resortin e tij Mar-a-Lago, në Florida, për t’u takuar me të pasi i kishte fituar zgjedhjet.
“Të gjithë duan të jenë miq me mua”, u tha Trump gazetarëve në dhjetor.
Para se të marrë detyrën më 20 janar, Trumpi është takuar gjithashtu me liderë të vendeve aleate evropiane, të cilën shpresojnë të jenë të gatshëm për mandatin e tij të dytë presidencial.
Është e zakonshme për liderët e huaj ta kërkojnë vëmendjen e një presidenti amerikan. Por, Trumpi e ka lënë mënjanë zakonin e moçëm të politikës së jashtme të Uashingtonit dhe tani ka druajtje se sfidat janë më të mëdha këtë herë.
Tani liderë të tjerë evropianë mund të bëhen aleatët më të ngushtë të Trumpit. Por, edhe ata mund ta kuptojnë se, nganjëherë, Uashingtoni ka interesa të ndryshme.
Viktor Orban
Viktor Orbani ishte lideri i parë evropian që e vizitoi Trumpin në Florida pas zgjedhjeve të 5 nëntorit.
Kryeministri hungarez ka kultivuar prej kohësh lidhje të ngushta me Trumpin dhe ishte gjithashtu lideri i parë evropian që e mbështeti fushatën e tij presidenciale të vitit 2016.
Kjo është një marrëdhënie e bazuar në afërsi ideologjike dhe kimi personale. Nëse kjo do të shndërrohet në favore praktike, është një çështje tjetër. Trumpi ka kërcënuar se do të vendosë tarifa të larta për mallrat nga Bashkimi Evropian.
Tarifat për importet e makinave mund ta dëmtojnë Hungarinë, ku prodhuesit e makinave përbëjnë rreth 12 për qind të të gjitha vendeve të punës në prodhimtari. Këtu përfshihen edhe kompani kineze, një çështje problematike politike për Trumpin.
Por, për Orbanin, nga një vend me 10 milionë banorë, lidhjet e veçanta me liderin e kombit më të fuqishëm në botë janë qartazi çështje prestigji, në një kohë kur ai përballet me sfida politike në vend.
Zyrtarë në Budapest i kanë thënë Shërbimit hungarez të Radios Evropa e Lirë se Trumpi ka kërkuar gjithashtu mendimet e Orbanit për përfundimin e luftës pothuajse trevjeçare të Rusisë në Ukrainë, në një sërë telefonatash që nga fitorja e tij në zgjedhjet në SHBA.
Orban ka marrëdhënie të ngushta me presidentin rus, Vladimir Putin, dhe ka tentuar të paraqitet si një burrë shteti që mund të lehtësojë arritjen e një marrëveshjeje paqeje.
“Natyrisht, kjo nuk do të thotë që Hungarisë do t’i jepet seriozisht një rol në bisedimet e paqes për Ukrainën”, tha analisti politik Botond Feledy.
“Por, mund ta marr me mend që Viktor Orbani do të pranojë një lloj gjesti simbolik. Le të themi se do të ketë një rund negociatash edhe në Budapest”, shtoi ai.
Giorgia Meloni
Në janar, kryeministrja e Italisë, Giorgia Meloni, e vizitoi Trumpin në Florida.
Sikur të kishte garë se kush e viziton Trumpin i pari, Meloni do të dilte e dyta – por ajo me gjasë do të jetë partnere më me ndikim sesa Orbani. Derisa lideri hungarez është kryesisht i izoluar në BE, Meloni ka shumë lidhje.
Shumë njerëz në bllokun prej 27 anëtarësh shpresojnë që ajo të jetë “pëshpëritësja” e Trumpit, për ta shtyrë presidentin të vendosë ndryshe për çështje kyçe. Ukraina është ndër kryesoret, pasi Meloni ka qenë një mbështetëse e vendosur e Kievit. Tarifat janë një tjetër çështje.
Sikurse Orbani, edhe Meloni është ideologjikisht e afërt me Trumpin, sepse ndajnë qëndrimin e tij të ashpër kundër imigracionit. Trump e quajti atë “grua fantastike” që “e ka habitur Evropën”.
Por, ndryshe nga Hungaria, Italia nuk arrin cakun e NATO-s për shpenzimet e mbrojtjes prej 2 për qind të PBB-së, duke arritur vetëm 1.49 për qind në vitin 2024, sipas vlerësimeve. Nëse Meloni e shtyn Trumpin që ta vazhdojë mbështetjen për Ukrainën, ai mund t’i kërkojë asaj që të shpenzojë më shumë në mbrojtje.
“Italia ka qenë një nga vendet që kanë përfituar shumë nga, të themi, mburoja amerikane mbi Evropën”, tha Olivier Costa nga Sciences Po në Paris.
Costa, gjithashtu, vuri në pah tarifat e mundshme të SHBA-së si një çështje ku interesat mund të bien ndesh.
“Kush do t’i pijë të gjitha verërat franceze dhe italiane? Kush do t’i blejë të gjitha ato çanta? Ndikimi në ekonomi do të ishte i madh”, theksoi ai.
Emmanuel Macron
Edhe presidenti francez, Emmanuel Macron, u sigurua ta takojë herët Trumpin, duke i mirëpritur atë dhe presidentin ukrainas, Volodymyr Zelensky, në rihapjen madhështore të Katedrales Notre Dame në Paris, në dhjetor.
Ishte një përpjekje e hershme për të ndikuar në qëndrimin e Trumpit karshi Ukrainës, por deri tani nuk ka asnjë provë që ai takim të ketë pasur ndonjë ndikim. Trump ka kërcënuar se do ta kufizojë ndihmën për Ukrainën dhe ka premtuar se do ta përfundojë shpejt luftën, megjithëse nuk ka treguar si do ta arrinte këtë.
Macron është dobësuar në Francë, sepse përballet me një krizë politike të vazhdueshme pasi humbi shumicën e tij parlamentare në zgjedhje. Kritikja e tij e ashpër dhe pasardhësja e mundshme, Marine Le Pen, është politikane më afër tipit të Trumpit.
“Trumpi është shumë i zemëruar me të gjithë ata që ishin të lumtur kur u mposht nga Bideni. Dhe, unë mendoj se ai vërtet dëshiron t’i bëjë të gjithë ata njerëz ta paguajnë këtë, Von der Leyen, Scholz, Macron dhe të gjithë të tjerët. Ai është rikthyer, paksa sikur në një film, Trump 2”, tha Costa.
Por, Macron bart peshë si udhëheqës i një kombi të armatosur me armë bërthamore, me ushtrinë më të fuqishme në BE dhe një vend të përhershëm në Këshillin e Sigurimit të OKB-së.
Sikurse Trumpi, edhe ai ka kërkuar t’i mbajë hapur kanalet e komunikimit me Putinin. Nëse fillojnë bisedimet për paqe në Ukrainë, pritet që ai të bëjë çmos për t’u përfshirë.
Keir Starmer
Kur Trumpi erdhi në pushtet për herë të parë më 2016, paraardhësja e kryeministrit britanik, Keir Starmer, Theresa May, nxitoi përtej Atlantikut për të qenë vizitorja e parë në Shtëpinë e Bardhë.
Ky është një privilegj që kryeministrat britanikë tradicionalisht e sigurojnë, megjithëse është e paqartë nëse kjo do të ndodhë këtë herë.
Kryeministri britanik, Keir Starmer, dhe presidenti ukrainas, Volodymyr Zelensky.
Starmer është e kundërta e Trumpit politikisht. Ai është socialdemokrat i matur, ndërsa miliarderi mbështetës i Trumpit, Elon Musk, e ka tallur atë për javë të tëra.
Pesha ndërkombëtare e Britanisë është ndoshta e kufizuar nga BREXIT-i, por ajo ende mban disa nga të njëjtat karta ushtarake dhe diplomatike që ka Franca.
Sekretari i Jashtëm i Starmerit, Daniel Lammy, ka kaluar muaj duke punuar për të ndërtuar marrëdhënie personale me nënkryetarin e zgjedhur, J.D. Vance, dhe tha se të dy kanë gjetur gjuhë të përbashkët në origjinën e tyre në besimin e krishterë dhe klasën punëtore.
Starmer, gjithashtu, do të shpresojë që rrënjët britanike të Trumpit – nëna e tij ishte nga Skocia – mund të luajnë rol.
“Starmer dhe Partia Laburiste ka kohë që janë duke bërë përpjekje të ndërtojnë lidhje me botën e Trumpit dhe tani me administratën e ardhshme Trump”, tha Ian Bond nga Qendra për Reforma Evropiane.
“Mendoj se emërimi i Peter Mandelsonit si ambasador i ardhshëm mund të shihet në këtë këndvështrim. Dikush që është, në një farë mënyre, operator politik tejet i rafinuar. A do të funksionojë? Ata nuk janë aleatë natyralë për shumë çështje. Por, gjithashtu, duket se Trumpi ka njëfarë dobësie për Mbretërinë e Bashkuar”, tha ai.
Olaf Scholz
I përballur me zgjedhje në shkurt, kancelari gjerman, Olaf Scholz, ka gjasa të mos jetë edhe gjatë në detyrë.
Paraardhësja e tij, Angela Merkel, pati kohë të vështirë me Trumpin, duke shfaqur pakënaqësi në krah të tij, ndërsa ai, në një rast, dukej sikur e injoronte.
Pasardhësi i tij i mundshëm, Friedrich Merz, mund ta ketë gjithashtu të vështirë. Manifesti i tij elektoral flet për shpenzime për mbrojtjen prej “të paktën” 2 për qind të PBB-së – një shifër që ka pak gjasa të ngjallë entuziazëm në Uashington, pasi Gjermania tashmë shpenzon aq.
Kancelari gjerman Olaf Scholz
Ndoshta, më i rëndësishëm është fakti se Gjermania ka një suficit tregtar prej 60 miliardë dollarësh me Shtetet e Bashkuara, të cilin, Trumpi e ka kritikuar vazhdimisht.
Musk është përfshirë gjithashtu në skenën politike gjermane, duke mbështetur partinë e ekstremit të djathtë, Alternativa për Gjermaninë (AfD), me të cilën Merz ka refuzuar të bashkëpunojë.
Megjithatë, Trump nuk i ka mbështetur këto komente dhe Gjermania mbetet një partnere e rëndësishme.
Merz ka treguar qëndrueshmëri, duke thënë se BE-ja duhet të bëjë një përpjekje të re për një marrëveshje të lirë tregtare me Uashingtonin. Përpjekja e fundit e tillë u braktis gjatë mandatit të parë të Trumpit./REL
