Si dieta mesdhetare, e cila përafron zakonet dietike të njerëzve që jetojnë pranë Detit Mesdhe, ashtu edhe dieta nordike, e cila imiton një qasje moderne skandinave ndaj ushqimit dhe stilit të jetesës të ndërgjegjshëm për shëndetin, konsiderohen tani ndër opsionet më të mira.
Përmbledhje e dietës mesdhetare
Dieta mesdhetare ka qenë prej vitesh e preferuara e dietologëve në mbarë botën. E zhvilluar në vitet 1960 si një mjet për të reduktuar incidencën e sëmundjeve të zemrës, dieta mesdhetare huazon shumë parime të të ushqyerit nga disa vende të Evropës Jugore që kufizohen me Mesdheun, duke përfshirë Greqinë, Spanjën dhe Italinë.
“Dieta mesdhetare inkurajon konsumimin e drithërave dhe bishtajoreve, të cilat janë burime të rëndësishme të fibrave në dietën tonë”, thotë Lindsay Collier, dietologe klinike në Qendrën Mjekësore Westchester. “Dieta mesdhetare fokusohet në proteinat me bazë bimore me peshk, shpendë dhe mish të konsumuar çdo javë, jo çdo ditë.”
Ajo përfshin gjithashtu shumë vaj ulliri të shëndetshëm për zemrën. Djathërat, veçanërisht ato të prodhuara nga qumështi i deleve ose i dhisë – si djathi i bardhë, chevre dhe pecorino – përdoren në shumë gatime mesdhetare. Kosi, veçanërisht kosi grek i trashë dhe kremoz, është gjithashtu pjesë e dietës.
Dieta mesdhetare ka të bëjë me moderimin. Si e tillë, asnjë ushqim nuk është i ndaluar, por qumështi, mishi i kuq, ëmbëlsirat dhe ushqimet e përpunuara konsumohen në sasi më të vogla, thotë Collier.
Dieta mesdhetare inkurajon moderimin e qumështit, por nuk inkurajon ndalimin e tij siç bëjnë veganët ama nuk duhet harruar, burimi duhet të jetë BIO – jo versioni i procesur i mbushur me hormone dhe estrogjen. Dhe nuk duhet harruar, version e qumështit vegan si ai i sojës, janë të mbytura me estrogjen!
Përmbledhje e dietës nordike
Ashtu si dieta mesdhetare, dieta nordike huazon parimet e të ushqyerit nga njerëzit që jetojnë në një rajon, veçanërisht nga vendet nordike të Danimarkës, Finlandës, Islandës, Norvegjisë dhe Suedisë.
“Është mjaft e ngjashme me dietën mesdhetare në atë që thekson drithërat, të tilla si elbi, thekra dhe tërshëra, manaferrat, perimet, peshku yndyror dhe bishtajoret, dhe ka pak ëmbëlsira dhe mish të kuq,” raporton Fondacioni i Këshillit Ndërkombëtar të Informacionit për Ushqimin.
Dieta nordike favorizon një qasje bimore që përfshin gjithashtu sasi të moderuara të peshkut dhe vezëve dhe disa produkteve të qumështit.
Për shkak se theksi vihet në përdorimin e produkteve me burime vendase dhe të vjela në mënyrë të qëndrueshme, peshqit e paraqitur në dietën nordike priren të jenë peshku yndyror, i ujit të ftohtë vendas në rajon – harenga, skumbri, salmoni dhe sardelet. Këta peshq janë të pasur me acide yndyrore omega-3 të shëndetshme për zemrën.
Ju gjithashtu mund të shihni një sasi të vogël ushqimesh të fermentuara dhe turshi në dietën nordike, të tilla si kos dhe kefir, harengë turshi dhe perime turshi. Ushqimet e fermentuara ndihmojnë në mbështetjen e një sistemi të shëndetshëm tretës.
Për shkak se ajo thekson prodhimet lokale, në sezon, dieta nordike mund të jetë gjithashtu më e mirë për mjedisin sesa dieta standarde amerikane, e cila tenton të favorizojë ushqimet e përpunuara dhe disponueshmërinë gjatë gjithë vitit të shumicës së frutave dhe perimeve.
Kultivimi i mishit të kuq ka qenë gjithashtu i lidhur me shqetësimet mjedisore, kështu që dietat që përfshijnë më pak nga këto ushqime mund të jenë më të mira për planetin.
SI KRAHASOHET DIETA E RE NORDIKE ME DIETEN MEDITERANE?
Dieta nordike gjithashtu promovon ngrënien e mishit të egër pa dhjamë (mendoni drerin dhe mishin e gjahut) në vend të mishrave më “tradicionalë” pa dhjamë që rekomandon Dieta Mesdhetare si mishi gjelit të detit.
Ndoshta ndryshimi më domethënës midis të dyve është lloji i vajit që promovon secili. Ndërsa stili mesdhetar promovon përdorimin ekskluziv të vajit të ullirit, dieta nordike mbron vajin e canola.
Kjo është e rëndësishme sepse vaji i kanolas ka një raport më të mirë omega-3 me omega-6 sesa homologu i tij i ullirit. Në të njëjtën kohë, shkencëtarët kanë zbuluar së fundmi se vaji i ullirit nuk është i shëndetshëm nëse gatuhet.
SI MUND TË PROVONI DIETEN NORDIKE?
Edhe nëse nuk jetoni në një nga vendet nordike, mund të ruani një stil të ri nordik të të ushqyerit. Ja si:
Shmangni ushqimet e përpunuara, aditivët, ushqimet e para-paketuara dhe sheqerin e rafinuar;
Konsumoni vetëm prodhime lokale, organike që janë në sezon;
Hani shumë ushqime të plota – si drithërat, grurin integral, arrat, farat, fasulet
Rritni sasinë e peshkut të kapur me përgjegjësi;
Kufizoni sa më shumë mishin, duke iu përmbajtur opsioneve të egra, të padhjamosura dhe të ushqyera me bar
Ushqimet që sugjerohen:
Dieta nordike ju inkurajon të hani shumë ushqime të plota, veçanërisht me burime lokale dhe në sezon, duke përfshirë:
Drithërat e plota, veçanërisht thekra, elbi dhe tërshëra.
Frutat sezonale, veçanërisht manaferrat.
Perimet sezonale, veçanërisht perimet me rrënjë si panxhari, rrepat dhe karotat.
Peshk yndyror si salmoni, toni, sardelet dhe skumbri.
Bulmet me pak yndyrë si kosi Skyr.
Ju gjithashtu duhet të hani ushqimet e mëposhtme në moderim:
Vezët.
Mish i egër si mish dreri, lepuri dhe bizoni.
“Mishi i egër është një burim i mirë i proteinave pa yndyrë dhe ka më pak yndyrë të ngopur në krahasim me mishin e kuq, i cili duhet të konsumohet jo më shumë se një ose dy herë javë”, thotë Barth.
Rrallë:
Mishra të tjerë të kuq që nuk janë mish gjahu.
Pijet alkoolike.
Ushqimet që duhen shmangur:
Ashtu si shumë dieta, dieta nordike ka një sërë ushqimesh për t’u shmangur ose për t’i shijuar rrallë.
Ushqimet me sheqer të shtuar.
Mishra të përpunuara si proshutë dhe bolognese.
Ushqime me shumë kripë, makaronat e thata dhe buka.
Ushqim i Shpejtë.
Pije të ëmbla.
