Hvaldimir, një balenë e bardhë beluga që mendohet se është përdorur si spiun rus, u gjet e ngordhur fundjavën e kaluar në rrethana të dyshimta sipas organizatave të të drejtave të kafshëve në Norvegji, pranë ujërave ruse, ndërsa mbante një parzmore.
Beluga – e quajtur sipas fjalës norvegjeze për balenë, “hval” dhe pjesë e emrit të parë të presidentit rus Vladimir Putin, “dimir” – u nxor nga uji duke përdorur një vinç dhe u transportua në një port aty pranë për ekzaminim nga ekspertët, shkruajnë mediat e huaja, përcjell Telegrafi.
Në vitin 2019, beluga fitoi vëmendjen mbarëbotërore kur peshkatarët e gjetën atë në brigjet norvegjeze.
Hvaldimir kishte një parzmore kamerash me mbishkrimin “Pajisjet e Shën Petersburgut”.
Kjo shkaktoi dyshime në Perëndim se balena mund të kishte qenë pjesë e një programi të marinës ruse që trajnonte kafshët ujore si spiunë – megjithëse të tjerë argumentuan se Hvaldimir mund të ishte trajnuar për të ndihmuar me terapinë për fëmijët me aftësi të kufizuara.
Biologu detar Sebastian Strand, themeluesi i organizatës jofitimprurëse norvegjeze Marine Mind, e cila mbron mbrojtjen e oqeaneve dhe jetës detare, ka gjurmuar Hvaldimir për më shumë se tre vjet.
Megjithatë, ndërsa shkaku i ngordhjes së balenës nuk është i qartë dhe – si agjentët më të mirë sekret – Hvaldimir nuk la asnjë provë të fortë për të konfirmuar nëse ishte spiun, historia e tij është vetëm e fundit në një histori të gjatë të kombeve që përdorin kafshët si “spiunë”.
Pra, kush ishte Hvaldimir, cilat kafshë janë përdorur për spiunim më parë – dhe kush ka qenë më i suksesshëm?
Hvaldimir, balena 4.2 metra e gjatë dhe 1225 kg u pa për herë të parë në vitin 2019 nga peshkatarët pranë ishullit verior norvegjez Ingoya.
Ajo besohet të ketë qenë 14 ose 15 vjeçe kur kishte ngordhur, që është më pak se gjysma e jetëgjatësisë mesatare të një balene beluga, afërsisht 30 vjet.
Marine Mind nuk është e vetmja organizatë detare jofitimprurëse që ka ndjekur këtë beluga të famshme vitet e fundit.
Që nga viti 2019, OneWhale, një tjetër organizatë jofitimprurëse, ka pasur një ekip të pranishëm në Norvegji, duke monitoruar nga afër aktivitetet, sjelljen dhe angazhimet e Hvaldimir me publikun.
Regina Haug, themeluesja e OneWhale, dyshon se ngordhja e Hvaldimir “nuk ishte natyrale”.
A janë përdorur kafshë të tjera si spiunë?
Po, shumë prej tyre.
Përpara ardhjes së pajisjeve të sofistikuara të dëgjimit dhe kamerave spiune në miniaturë, disa me madhësinë e “kapëse e këmishës”, nevoja për të lëvizur informacionin sekret në distanca të gjata ishte një sfidë.
Pëllumbat bartës janë përdorur për të dërguar mesazhe dhe shënime për shekuj, duke përfshirë edhe gjatë luftërave.
Gjatë Luftës së Parë Botërore, ushtria gjermane përdori pëllumba të pajisur me kamera të dizajnuara posaçërisht për vëzhgim.
Pëllumbat u përdorën më pas për spiunim nga aleatët gjatë Luftës së Dytë Botërore.
Sipas dokumenteve të deklasifikuara, operacioni Tacana i CIA-s në vitet 1970 “angazhoi” pëllumba të pajisur me kamera miniaturë në Bashkimin Sovjetik për të bërë foto të vendeve të ndjeshme.
Jo vetëm pëllumbat, macet, balenat, delfinët, zogjtë e llojeve të tjera, madje edhe kafshët e ngordhura kanë shërbyer si operativë të fshehtë.
Gjatë Luftës së Ftohtë, marina sovjetike zbatoi programe të ndryshme që përfshinin gjitarët detarë, një prej të cilëve përfshinte stërvitjen e delfinëve në afërsi të Sevastopolit.
Marina amerikane ka qenë gjithashtu e njohur për përdorimin e delfinëve nën Programin e Gjitarëve Detarë (MMP), i cili i ka përdorur kafshët për mbikëqyrje nënujore dhe mbledhjen e informatave.
Në vitet 1960, CIA nisi Projektin OXYGAS sipas të cilit delfinët u trajnuan për të lidhur pajisje shpërthyese në anijet e armikut. Për programin u përdorën dy delfinë.
Sipas një raporti të inteligjencës britanike vitin e kaluar, Rusia krijoi një program gjitarësh për të trajnuar delfinët për të zbuluar zhytësit e armikut në bazën e saj detare të flotës së Detit të Zi Sevastopol në Krime.
Macet e fshehta
Delfinët njihen si ndër kafshët më të zgjuara në botë. Por macet mendohet se janë gjithashtu të zgjuara.
Sipas shkrimit në fjalë, përcjell Telegrafi, në vitet 1960, CIA zhvilloi një projekt tjetër të quajtur Operacioni Acoustic Kitty.
Qëllimi ishte të vendosnin mikrofona te macet për të regjistruar në fshehtësi bisedat që po zhvilloheshin rreth tyre – si për shembull pranë diplomatëve dhe agjentëve sovjetikë.
Mendimi ishte i qartë: një mace, një kafshë shtëpiake e zakonshme, nuk do të ishte e dyshimtë as në publik dhe as në ambiente të mbyllura.
Megjithëse teknologjia funksionoi, macet nuk janë të lehta për t’u kontrolluar.
Gjatë testimit në terren, ato nuk mund të kontrolloheshin dhe udhëzoheshin të shkonin në vende të sakta, duke rezultuar që “macet spiune” të shkonin në çdo vend që dëshironin të shkonin.
Programi përfundimisht u anulua në vitin 1967. Ai kushtoi rreth 20 milionë dollarë.
Minjtë e ngordhur
Eksperimentimi i CIA-s nuk ishte i kufizuar vetëm tek macet.
Një praktikë e zakonshme është ajo e “rënies së vdekur” – ku një agjent lë një mesazh ose dokument në një vend të paracaktuar që një person tjetër ta marrë.
Gjatë Luftës së Ftohtë, Zyra e Shërbimeve Teknike e CIA-s sugjeroi përdorimin e minjve të ngordhur për të fshehur mesazhet sekrete që oficerët t’i merrnin.
Kufoma e miut të ngordhur do të trajtohej me një agjent konservues, me pjesën e brendshme të zbrazur për të fshehur shënime, foto sekrete ose film.
Ideja: shumica e njerëzve do ta gjenin trupin e një miu të ngordhur aq të neveritshëm sa nuk do t’i afroheshin fare.
Por testimi në terren tregoi një sfidë që agjencia nuk e kishte menduar – minjtë e ngordhur “mund t’i bënin macet të lëpinin buzët e tyre”.
Kështu, macet i merrnin “pikat e ngordhura” përpara se agjenti për të cilin ishin menduar të arrinte tek ato.
Kështu që CIA u përpoq të njomte kufomat e ruajtura të minjve në salcë të nxehtë dhe piper, për t’i bërë ato “më pak të shijshme” për macet.
