Nga Azgan Haklaj – Konflikti izraelo-palestinez u rishfaq në mënyrën më agresive pas atentatit terrorist të Hamas-it me dt 7-të tetor të vitit 2023. Në fakt ky është një konflikt i vjetër dhe i vazhdueshëm që nga shek 19-të por prej mesit të shek 20-të ngelet konflikti më i fortë në glob.
Janë shumë arsye e hamendësime për rrënjët e konfliktit por domimante me të cilat janë marrë sistematikisht shkencat politike janë arsyet historike dhe religjoze.
Kujtojmë konfliktin e viteve 1947-1949 i cili pas themelimit të shtetit modern izraelit me dt 14-të maj të vitit 1948 nga David Bengurion mori përmasa të reja.
Herë pas here duke gjetur pretekste të ndryshme e duke i ngritur në arsyetime për dhunë kanë shpërthyer përleshje agresive si psh ajo e luftës 6-të ditore të vitit 1967-të që përfundoi me pushtimin e territoreve palestineze nga Izraeli.
Në fakt si në ç’do konflikt tjetër global në histori kanë qënë zgjidhjet dhe aplikimet politike ato që kanë çuar në përfundimin në mos ndalimin e tyre. Por në këtë konflikt të veçantë e të përgjakshëm ku përveç ushtarakëve kanë humbur shumrë jetë të pafajshme njerëzore duket se zgjidhjet që rekomandojnë shkencat politike nuk kanë qenë rezultative, ose me saktë nuk kanë pasur terren e kentekst të përshtatshëm për tu aplikuar. Kjo për shumë arsye të cilat qëndrojnë jashtë palëve në konflikt.
Një teori mjaf rezistente ka qënë ajo e krijimit të dy shteteve palestineze dhe izraelite në këtë rajon duke veçuar me status special Jeruzalemin për arsye të njohura historiko-fetare. Për këtë janë organizuar samite pajtuese mes palëve si psh ajo e Oslos e vitit 1993 por gjithmonë paqja ka qënë e brishtë dhe e përkohëshme. Në një konflikt pavarësisht konteksteve, anësive e komenteve që shoqërohet është e vështirë të fajsosh tërësisht njërën palë dhe shfajësosh tjetrën dhe anasjelltas.
Në rastin Izrael -Palestinë kur kishte një qetësi relative Izraeli zgjeronte vendbanimet e tij në territoret e pushtuara ç’ka hidhte benzinë në zjarrin e ndezur ndërsa veprimi i fundit terrorist i Hamas-it ishte i tmerrshëm dhe në përmasa të rënda mbi civilët e vrarë e të marrë peng ç’ka që në fillim çoi në denim të njëzëshëm botëror të këtij sulmi. Por kundërpërgjigja ushtarake izraelite po ashtu mori dhe po merr përmasa të jashtëzakonshme dhune sidomos ndaj civilëve dhe po denohet ky përshkallëzim edhe nga vetë aleatët e Izraelit.
Ky invazion ushtarak nuk mund të zgjidhet pa ndërhyrje energjike politike por kjo pengohet kryesisht nga pala e Hamas-it, i cili sidomos në rripin e Gazës ka supremaci elektorale duke lënë pas levizjen Fatah dhe autoritetin Palestinez. Edhe gjëndja e brendshme politike në Izrael sidomos situata kundër kryeministrit Netanjahu ka bërë që situata e luftës të jetë e gjatë dhe shumë e eger.
Ndërkohë faktorë të ndryshëm jashtë palëve në konflikt duket se kanë ndikuar në mos ndezjen në përzgjatjen e konfliktit. Mjafton të përmendim këtu faktin se ky konflikt ka zbehur fokusimin ndërkombëtar tek realiteti i pushtimit rus dhe i luftës në Ukrainë për të kuptuar se kush tjetër është palë e interesuar për këtë përshkallëzim të agravuar. Pra logjika që na paraqet shkenca politike është realiteti i shumë interesave të shumë fuqive dhe shteteve në rajon dhe në botë përtej arsyeve historike e religjoze me të cilat mbështillet më së shumti ky konflikt.
Sot jo vetëm SHBA-të, Rusia, BE-ja por dhe Turqia, Egjipti, Liga Arabe, Irani e Kina janë direkt e indirekt pjesëmarrëse në forma diverse në konflikt. Kjo e vështirëson gjetjen e një zgjidhje të drejtë politike për arsye që vetëkuptohen.
Ndërkohë që lufta vazhdon mijëra civilë po vdesin e mijëra të tjerë kryesisht femijë e pleq janë pa strehë, pa ushqim e pa kujdes shëndetësor. Zgjidhja është akoma në fund të tunelit. Organizatat me reputative si OKB-ja kanë mbetur në stadin e apeleve për paqe dhe jo të veprimeve e sanksioneve energjike për ta ndalur përfundimisht luftën.
Koha për të gjetur një zgjidhje me mjete politike ka kohë që ka kaluar por në fund të fundit nuk ka zgjidhje dhe rrugë tjetër. Shumë media e përsonalitete reputaitive në botë po e shprehin këtë. Por dy janë arsyet që e bëjnë të pamundur ndalimin dhe fashitjen e konfliktit. Hamas-i dhe palestinezët nuk pranojnë një plan politik paqeje me territore të pushtuara nga Izraelitët ndërsa këta të fundit prej afro një shekulli jetojnë në pasigurinë e tyre ç’ka i shtyn që edhe me dhunë të sigurojnë një stabilitet sa me afatgjatë. Sulmi i para disa kohësh i Iranit me raketa ndaj territorit të Izraelit e konfirmon frikën dhe sketicizmin e izraelit.
Në këtë kontekst mjaft të rëndë, delikat e kompleks, me rrezik për përhapjen e një konflikti kaotik botëror vrasja e liderit të Hamas-it në Teheran Ismail Haniyeh është një tjetër pretekst për përshkallëzim që u pasua me përbetimin iranian për hakmarrje shembullore çka pritet që të sulmojë nga çasti në çast. Po aq provokues eshte dhe fakti qe Yahya Sinwar vjen në krye të Hamas-it. Sinwar njihet jo vetëm si kryeterrorist dhe kreatori i krahut ushtarak të kësaj organizate por është edhe arkitekti e kreatori i masakrës dhe pengmarrjes së dt 7-të tetor. Zgjedhja e tij si lider i Hamas-it ka nervozuar edhe më tepër Izraelin duke e shoqëruar këtë ngjarje me dekleratën e fortë se “këtë organizatë terroriste do e fshijmë nga faqja e dheut”. Sigurisht që Izraeli është në luftë edhe me grupin Libanez Hezbollah që udhëhiqet nga Hassan Nasrallah dhe mbështetet fuqishëm nga Irani e në fakt kanë sulmuar herë pas here Izraelin!
Si gjithmonë në të tilla situata ndonëse ekstremisht të rënda hyn në lojë diplomacia e të gjitha palëve të interesuara. Jo vetëm SHBA-të por dhe Arabia Saudite, Jordania, etj janë angazhuar në frenimin e zemërimit iranian per hakmarrje. Turqia nga ana e saj haptas ka marrë anën palestineze duke kërcënuar deri për ndërhyrje në Gaza. Presidenti i Francës Macron i bëri thirrje të fortë Iranit për vetëpërmbajtje. Në prapaskenë Rusia, Kina e shumë vende të tjera fërkojnë duart dhe nxisin konfliktin. Për momentin ndonëse SHBA-ja qëndron e palëkundur në mbrojtje të aleatit të saj është e interesuar për një relaksim të situatës pasi një gjë e tillë do të ndikonte negativisht për demokratët në zgjedhjet presidenciale të nëntorit. Por armët e kryqëzorët janë kryq e tërthor duke mbipopulluar Detin e Kuq e vendet rreth tij. Gjithësesi situata e rëndë dhe e paparashikueshme apelon për një zgjidhje jo sipas orekseve dhe tifozërive, interesave dhe mërive të fuqive globale por me bazë logjikën njerëzore e politike.
Pasojat e tmerrshme të këtij konflikti nuk kufizohen vetëm tek dy popujt e etnitë në konflikt por ka pasoja e precedent’ me efekt zinxhir ndërkombëtar. Koha për një marrveshje të madhe e afatgjatë ka ardhur ndaj është domosdoshmëri intervenimi i politikës sepse shpesh herë politika hyn dhe në skutat më të errëta ku nuk depërton as drita.
