Muri i Madh i Kinës është 300 vjet më i vjetër nga sa mendonim

Muri i Madh i Kinës nuk është një projekt i vetëm ndërtimi, por një seri fortifikimesh mbrojtëse dhe kufitare të lidhura gjatë qindra viteve nën udhëheqjen e dinastive të shumta mbretërore. Megjithatë, zbulimet e fundit arkeologjike në provincën Shandong të vendit e kanë shtyrë datën e fillimit të mrekullisë inxhinierike me rreth 300 vjet.

Projekti i gërmimit u krye midis majit dhe dhjetorit 2024 dhe mbuloi rreth 1,100 metra katrorë në Guanli, një fshat i vendosur në rrethin Changqing të Jinan. Duke përdorur luminescencën e stimuluar optikisht (OSL) së bashku me datimin e karbonit, studiuesit analizuan artefakte tradicionale, si dhe silikon të bimëve dhe kockat e kafshëve për të kuptuar më mirë shtrirjen e ndërtimit të seksionit të Murit të Madh të Kinës dhe se si ishte jeta në atë kohë. Gjetjet arkeologjike përfshijnë rrugë, themele ndërtesash banimi, llogore, struktura të përplasura dheu, brigje të pjerrëta, gropa hiri dhe mure ndërtesash të ngritura gjatë fazave të ndryshme të zhvillimit.

Zhang Xu, udhëheqës i projektit nga Instituti Provincial Shandong i Pronave Kulturore dhe Arkeologjisë, shpjegoi se siti duket të jetë i ndarë në tre faza. Dy të parat janë ndërmarrje të mëparshme, me muret 10 metra të lartë që ndoshta datojnë nga dinastia Zhou gjatë periudhës së pranverës dhe vjeshtës (1046-256 pes). Seksioni i tretë, i ndërtuar gjatë kulmit të dinastisë Qi gjatë periudhës së Shteteve ndërluftuese (475-221 pes), është më i ruajturi dhe tregon sesi strategjitë inxhinierike më të avancuara i lejonin punëtorët të zgjeronin muret deri në 30 metra.

Në fillim të kësaj jave, anëtari i Shoqatës së Relikteve Kulturore Kineze Liu Zheng e përshkroi zbulimin si “Muri i Madh i Kinës më i hershëm i njohur”.

Arkeologët gjetën gjithashtu informacion të vlefshëm nën vetë Murin e Madh – dy rezidenca të dinastisë Zhou në pjesën veriore të gërmimit. Me themele katrore dhe qoshe të rrumbullakosura, mbetjet përputhen me banesat gjysmë nëntokësore të periudhës dhe sugjerojnë se ka pasur ndoshta një vendbanim të vogël në rajon përpara aktiviteteve të ndërtimit, ndoshta i lidhur me pozicionet mbrojtëse në lumë. Së fundi, projekti përkon edhe me provat 1.5 km në veri të Murit të Madh për qytetin e Pingin, një komunitet i përmendur në shumë tekste të lashta historike.

“Paraqitja, vendndodhja dhe infrastruktura shoqëruese e Murit të Madh pasqyrojnë planifikimin e avancuar ushtarak dhe përgjigjet strategjike të shtetit Qi ndaj kërcënimeve të jashtme. Marrëdhënia e ngushtë me Pingying tregon se muri jo vetëm që shërbeu si një strukturë mbrojtëse, por gjithashtu luajti një rol strategjik në kontrollin e rrugëve kryesore të transportit,” tha Zhang.