Nga Fatmir Harizaj
Historia njerëzore është e mbushur me perandori të rrënuara, me ushtri që u shpërndanë si pluhur në erë dhe me bajoneta që ndryshkën nën dhe. Por ajo që mbetet, ajo që nuk shuhet kurrë, është mendimi. Mendimi i lirë, i thellë, i kthjellët – ai që lind nga zemra e mendimtarëve dhe bëhet pishtar për brezat e ardhshëm.
Tirani ka një armik të vetëm të vërtetë: të vërtetën e artikuluar me mendim. Përpara mendimit, tirani është i pambrojtur. Ai mund të ngrejë mure, burgje, ushtri e polici, por nuk mund të vrasë idenë. Një mendim që lind në një zemër të lirë, kalon kufijtë, thyen heshtjen dhe shndërrohet në fuqi më të madhe se çdo armë.
Luftëtari me bajoneta lufton në një fushë beteje që përfundon; mendimtari lufton në një fushë që nuk shuhet kurrë. Tirani mund të pushtojë tokën, por mendimi pushton kohën. Ai përhapet, bartet, frymëzon, dhe kthehet si gjykim i pamëshirshëm mbi të gjithë ata që kanë ndërtuar pushtetin mbi frikën dhe dhunën.
Prandaj, frika më e madhe e tiranëve nuk është gjaku i derdhur në beteja, por fjala e shkruar, fjala e thënë, fjala e menduar. Sepse fjala është fara e lirisë, dhe kur ajo mbillet, askush nuk mund ta ndalë të mbijë.
Në këtë kuptim, historia është një varrezë tiranësh dhe një kopsht mendimtarësh. Bajonetat pluhurosen në muze, por librat, idetë dhe filozofia mbeten si monumente të përjetshme të lirisë njerëzore.
Tiranët e djeshëm e të sotëm janë të përkohshëm; mendimtarët janë të përjetshëm.
Fatmir Harizaj
