Kamera e “xhunglës” u gjet në një festë të veçantë, në pritjen e restorantit të parë që shërben kuzhinë tradicionale cigane me emrin “Amalin” (që do të thotë miq në gjuhën rome) dhe ndodhet në qendër të Selanikut. Kjo është një nismë e Shoqatës së Grave Rome Dentropotamos dhe një prej themelueseve dhe kryetares së shoqatës, znj. Giannoula Magga, na foli për këtë. Në të njëjtën kohë, ai nuk mungoi të përmendë çështjet e përfshirjes sociale, diversitetit dhe pozitës së gruas në komunitetet moderne rome.
Na tregoni disa fjalë për klubin tuaj, kur u themelua dhe cilat janë synimet e tij?
Shoqata e Grave Rome Dentropotamos u themelua në vitin 2002 me anëtarë gra, nëna dhe vajza të reja. Këtë vizion e nisën fillimisht katër gra, sepse pamë që në lagjen Dendropotamos, 20 vite më parë, gjërat ishin shumë të vështira. Sidomos për gratë, sepse mos harroni se gratë rome jetojnë në familje patriarkale ku fjalën e parë e kanë vetëm burrat. Pra, ne katër gratë ishim pak me shpirt të shqetësuar. Gjithçka që mund të bënim ishte ky klub, sepse kur ekziston një organizatë zërat e grave dëgjohen më fort kur përfaqësohen prej tij. Deri në vitin 2017 ishin regjistruar 450 anëtarë, nga 4500 banorë të komunës sonë, por që nga ajo kohë kemi ndërprerë regjistrimin e anëtarëve të rinj, sepse kemi konsideruar se esenciale është që gratë të marrin pjesë aktive.
A ka burime financiare që mbështesin këtë iniciativë?
Shoqata e grave në thelb u mbështet financiarisht nga këto gra, tre, katër që e parashikuan dhe themeluan. E kemi mbështetur me shumë përpjekje dhe e bëjmë, me vështirësi nga familja, shumë herë duke i fshehur gjërat nga burrat për ta mbajtur. Dhe kjo u bë nga dashuria e madhe. Anëtarët e klubit janë gra të dobëta, me shumë fëmijë, me shumë probleme… Klubi në tre vitet e fundit ka realizuar disa programe të mbështetjes financiare, mos imagjinoni të mëdha, por mundi dhe e gjeti rrugën.
Si lindi ideja e krijimit të këtij restoranti?
Klubi ka 20 vjet që punon për femra. Ai është në fushë dhe i dëgjon. Sepse ju duhet të dëgjoni gratë, nevojat e tyre, të dëgjoni komunitetin tuaj. Ndaj menduam, ka më mirë, meqenëse kemi kaq vite që flasim për fuqizim, sesa të tregojnë fuqinë e tyre në veprim. Kështu lindi ideja që shoqata e grave të krijojë këtë restorant, i cili ka karakter jofitimprurës dhe do të mund t’u japë punë këtyre grave. Kështu vendosëm ta hapim në qendër të qytetit, jo në lagjen tonë, në mënyrë që gratë tona të bëjnë biznes me njerëz të tjerë dhe në përputhje me rrethanat njerëzit të na njohin përmes kuzhinës tradicionale rome. Sepse kultura, morali dhe zakonet janë pasaporta më e mirë.
Pra, këtu po ngrini çështjen e pranimit dhe integrimit social?
Romët në përgjithësi janë nga pak të keqkuptuar deri në krejtësisht të padukshëm në një shoqëri në të cilën jetojmë prej shumë vitesh. Do të ishte vërtet mirë nëse kjo do të ndalonte. Le të na njohë dhe të na pranojë si pjesë e saj kjo shoqëri e qytetarëve jo-rom, pasi jemi. Ndaloni së vepruari me një negativitet dhe paragjykim të tillë. Qëndrimet raciste, romafobia, anti-ciganizmi, siç thuani, rezulton në një nivelim dhe ndërkohë që mediat shpesh hedhin dritë në këto anë dhe arrijnë të tregojnë gjithçka që ndodh, herë të tjera bëjnë dëm. Kohët e fundit romët kanë pushtuar mediat me incidente tragjike, por nuk do të doja të zgjerohesha me këtë. Sot jemi këtu për të paraqitur një mesazh të gëzueshëm dhe shpresëdhënës. Ne jemi të gjithë njerëz. Ne jemi këtu, me gratë tona që i drejtohen botës, me flamurin tonë këtë restorant. Gratë rome janë këtu, të gatshme për të kapërcyer hendekun, duke pranuar diversitetin, tonin dhe të tjerët. A është shoqëria gati të përqafojë dhe të pranojë atë që po realizohet në këtë kohë me kaq shumë dashuri dhe kaq shumë përpjekje?
Pra, a është kjo sipërmarrje si një kumar për ju?
Sigurisht! Nuk u ngritëm një mëngjes dhe thamë: Ah sa mirë, të bëjmë një restorant që të gatuajnë gratë e klubit. Jo, ky për ne është një veprim që synon të japë një shembull të ndershëm në shoqëri. Për të treguar se ka njerëz që përpiqen, që nuk janë të padukshëm por të dukshëm.
Cila është ndjesia e parë që merrni? A ka një përgjigje pozitive? A e presin njerëzit?
Ende nuk është e qartë, por ku kemi ngritur hapësirën tonë erdhën njerëzit, na pyetën me interes dhe kureshtje se çfarë bëjmë. Tani prezantohemi sinqerisht, me mesazhin tonë të qartë, duke thënë, ne jemi ciganë, ne jemi romë, një shoqëri civile këtu pranë jush dhe do të krijojmë këtë restorant. Do të shohim nëse kjo do të funksionojë gjatë rrugës.
Në vetëdijen e shumë njerëzve ekziston lidhja e jetës në kampe me kushtet josanitare. Mendoni se do të jetë e lehtë të kapërceni paragjykime të tilla dhe të vijnë njerëzit për të ngrënë në restorantin tuaj?
Unë do t’ju përgjigjem si më poshtë, nëse një jo-rom shkon të hapë një dyqan dhe provon një herë, ne duhet të provojmë dhjetë herë dhe kështu do të bëjmë. Dhe bota e sheh këtë dhe do të vazhdojë ta shohë dhe ne shpresojmë ta vlerësojmë dhe ta përqafojmë. Për ne, qëllimi ynë nuk është t’i drejtohemi si romëve ashtu edhe jo-romëve. Sepse nëse do të donim të bënim diçka për romët, do ta bënim brenda kampit, brenda lagjes dhe do të mbaronte.
Ku ndodheni dhe cilat ushqime do të mund të shijoni në restorantin tuaj?
Ushqimet në menunë tonë do të jenë të gjitha tradicionale. Do të jenë ushqime gëzimi! Gatimet që i bëjmë kryesisht në festimet tona, në dasmat tona, për të kënaqur mysafirët tanë duke dhënë më të mirën tonë. Një nga specialitetet tona është qengji i mbushur i pjekur, të cilin e bëjmë në mënyrë të veçantë. Klienti do të mund të shijojë edhe sarmada me lakër, zierje, ushqime të ndryshme me vaj, pilafin tradicional si dhe byrekët e ëmbëlsirat! Këto pjata patjetër do të jenë në menunë origjinale. Restoranti ynë ndodhet në rrugët Karaoli dhe Dimitriou toni Kyprian 28, në zonën e Diikitirio dhe do të nisë zyrtarisht funksionimin e tij në fund të Marsit. Zougla.net
