Nga Errol Uzer – Njohja e diversitetit tonë si një forcë e madhe ekzistence na lejon të marrim parasysh mundësitë e rritjes jokonkurruese duke rindezur ndjeshmërinë dhe solidaritetin në marrëdhëniet tona. Ne kemi mjetet për t’i ofruar të gjithë njerëzimit një cilësi jete pa poshtërim dhe dëshpërim.
Kombet e Bashkuara vlerësojnë se popullsia jonë e përgjithshme njerëzore do të numërojë rreth 8.2 miliardë njerëz në vitin 2024 (OKB. 2024. Perspektivat e Popullsisë Botërore 2024: Përmbledhje e Rezultateve, Divizioni i Popullsisë, Departamenti i Çështjeve Ekonomike dhe Sociale, Kombet e Bashkuara, Nju Jork). IT gjithashtu sugjeron që kulmi i popullsisë globale do të arrihet në gjashtëdhjetë vitet e ardhshme, rreth vitit 2084, në rreth 10.3 miliardë njerëz.
Njerëzimi, megjithatë, nuk është as i unifikuar dhe as i përputhur në mënyrë të barabartë ndërsa kalojmë më tej në dekadën e dytë të mijëvjeçarit të tretë të epokës sonë të përbashkët.
Ndërsa ne, si specie njerëzore, kemi evoluar dhe përshtatur për të pushtuar të gjithë planetin tonë, shpërndarja jonë bashkëkohore gjeografike në njësitë tona politike dhe ekonomike të përcaktuara shoqërore zbulon forcën e përparimit tonë kolektiv, por edhe shpërndarjen e pabarabartë të zhvillimit progresiv dhe mirëmbajtjes së pabarazitë.
Në analizën e saj të fundit të perspektivës së popullsisë sonë, OKB-ja vëren se tranzicioni ynë demografik pasqyron një “zhvendosje historike drejt jetëgjatësisë më të gjatë dhe familjeve më të vogla”. Megjithatë, vendet dhe rajonet përjetojnë ritme të ndryshueshme të rritjes dhe rënies së popullsisë.
Sipas vlerësimeve të OKB-së, Afrika aktualisht është shtëpia e afërsisht 1.52 miliardë njerëzve, që përbën gati 18% të popullsisë së botës. Ndërsa shkalla e fertilitetit në të gjithë Afrikën ishte gati shtatë fëmijë për grua në vitin 1970, aktualisht vlerësohet në katër dhe parashikohet të bjerë në më pak se tre në vitin 2050. Mund të afrohet vetëm dy deri në fund të shekullit.
Ndërsa njohim trajektoret e popullsisë përpara, është gjithashtu shumë e rëndësishme të njohim kushtet aktuale materiale me të cilat përballen ata që jetojnë në Afrikë.
Të ardhurat kombëtare bruto për frymë për sa i përket barazisë së fuqisë blerëse u vlerësuan mesatarisht në 6,285 dollarë, gjë që fsheh një pabarazi të madhe në të gjithë kontinentin. Të ardhurat mesatare në Afrikën e Veriut vlerësohen në 13,465 dollarë, në Afrikën Qendrore në 3,584 dollarë, në Afrikën Perëndimore në 5,232 dollarë, në Afrikën Lindore në 3,218 dollarë dhe në Afrikën Jugore në 14,513 dollarë deri në vitin 2023 (OKB. 2024. Perspektivat e popullsisë botërore 2024: Përmbledhja e rezultateve të popullsisë, Divizioni, Dept i Çështjeve Ekonomike dhe Sociale, Kombet e Bashkuara, Nju Jork). Ndërsa këto shifra ofrojnë një përshkrim shumë të përafërt të ndarjes kontinentale të punës, pabarazitë brenda vendeve kontribuojnë gjithashtu në zgjerimin e pabarazive.
Piramida demografike tregon se 39% e afrikanëve janë nën moshën 14 vjeç dhe vetëm 4% janë mbi 64 vjeç (OKB. 2024). Kjo pasqyron fuqinë e madhe punëtore që jeton sot në kontinent. Sipas Bankës Botërore, “Gjatë tre dekadave të ardhshme, rajoni do të përjetojë rritjen më të shpejtë të popullsisë në moshë pune nga çdo rajon, me një rritje neto të parashikuar prej 740 milionë njerëz deri në vitin 2050. Deri në 12 milionë të rinj do të hyjnë në fuqinë punëtore të punës në të gjithë rajonin çdo vit gjatë dekadave të ardhshme, megjithatë vetëm rreth 3 milionë vende të reja pune me paga krijohen çdo vit sot.”
Gratë afrikane mund të presin të jetojnë vetëm 66 vjet dhe burrat, mesatarisht, vdesin në 62 vjet (OKB. 2024). Pra, kam ndoshta vetëm shtatë vjet për të pritur, nëse nuk arrijmë të transformojmë strukturat dhe sistemet që kontribuojnë në riprodhimin e rritjes së pabarabartë, por të kombinuar.
Bazuar në këto të dhëna objektive, ne i drejtohemi propozimit të shtigjeve alternative të zhvillimit që synojnë në mënyrë eksplicite të korrigjojnë pabarazitë ndërsa ndajnë dhe zgjerojnë përfshirjen brenda kufijve planetarë të përcaktuar ekologjikisht.
Sipas biologut Joseph Veech, habitati është një koncept specifik për speciet që ka një histori të gjatë në letërsi dhe mund të gjurmohet në shkrimet e Linnaeus rreth 250 vjet më parë. Versioni modern i konceptit pranon se “mbijetesa e përditshme e individëve dhe mirëmbajtja e popullsisë dhe specieve arrihet në masën që plotësohen kushtet dhe burimet e nevojshme të habitatit”. Një përkthim më popullor i habitatit është ai i prodhuar nga revista National Geographic, e cila thotë thjesht se “habitati është vendi ku një organizëm bën shtëpinë e tij”.
Në historinë tonë të gjatë evolucionare si specie, ne kemi arritur të pushtojmë të gjithë planetin tonë dhe madje të hedhim artefaktet tona thellë në hapësirë. Zgjerimi masiv i asaj që njerëzimi e përcakton si shtëpi ka rezultuar nga transformimet revolucionare në kapacitetet, aftësitë dhe aftësitë tona të lindura për të kuptuar mjedisin tonë natyror dhe për të punuar për të prodhuar mjetet për të mbështetur dhe riprodhuar jetën.
Rritja jonë e përshpejtuar është ndërtuar mbi njohuritë e përbashkëta globale dhe na ka mundësuar të lulëzojmë në një sërë fushash ekologjike. Kjo padyshim ka rritur suksesin tonë evolucionar dhe manifestohet në mënyrat në të cilat ne kemi formuar kolektivisht vendet që zëmë për të na akomoduar.
Siç vuri në dukje Ellis, ndër të tjera, ne u modernizuam nga gjuetia dhe grumbullimi në mënyrën e sotme të industrializimit, ku dhe me anë të së cilës realizohen mjetet për të mbajtur popullsinë tonë prej më shumë se 8 miliardë njerëz, megjithëse në një formë shumë të pabarabartë.
Ndërsa baza shkencore dhe teknologjike e njohurive të përbashkëta globale ka përparuar ndjeshëm, format tona të organizimit, strukturave dhe sistemeve të përcaktuara nga shoqëria mbeten prapa përparimit tonë kolektiv. Arkitektura jonë aktuale institucionale ose ekosistemi socio-ekonomik mbetet i lidhur me rrugën që mori gjatë dy shekujve të fundit dhe për këtë arsye kërkon me këmbëngulje vazhdimësi me padrejtësitë që u ngritën gjatë vendosjes së sistemeve moderne botërore.
Imperializmi dhe kolonializmi kanë rimishëruar marrëdhëniet e tyre të pabarabarta në shekullin e 21-të përmes një sërë formash institucionale. Pavarësisht betejave të guximshme dhe heroike kundër nxjerrjes, shtypjes dhe shfrytëzimit, mundësitë reale për përparim përtej nënshtrimit tani janë qartësisht të dallueshme dhe gjithnjë e më të prekshme.
Aktivizimi i qëndrueshmërisë sonë kolektive kërkon transformime rrënjësore të mjedisit të ndërtuar, organizimit tonë shoqëror, etj
të lëvizshmërisë sonë, të cilat në mënyrë të pashmangshme na kërkojnë të çlirohemi nga marrëdhëniet e padrejta të nënshtrimit. Transformimet progresive tashmë po shfaqen dhe, falë teknologjive tona të përmirësuara të informacionit dhe komunikimit, po bëhen gjithashtu më të përhapura. Megjithatë, është e domosdoshme që infrastruktura me cilësi të lartë të shpërndahet në sasi të mjaftueshme në të gjitha habitatet tona sa më shpejt të jetë e mundur.
Mbetet shqetësuese se me gjithë zhurmën rreth dixhitalizimit dhe përfitimet e dukshme të internetit të gjërave, një raport i fundit i Bankës Botërore zbuloi se në vitin 2022 kishte 10 milionë më shumë njerëz që jetonin pa energji elektrike në krahasim me vitin 2021, kur 685 milionë njerëz nuk kishin akses. Siç vë në dukje Akrofi, “ky prioritet duhet të përfshijë parimet e një tranzicioni të drejtë – ne duhet të sigurojmë që kalimi nga lëndët djegëse fosile në burimet e rinovueshme të energjisë me karbon të ulët të plotësojë nevojat aktuale dhe të ardhshme të energjisë me një mënyrë ekonomikisht të qëndrueshme, shoqërore gjithëpërfshirëse dhe të përgjegjshme ndaj mjedisit”.
Njohja e diversitetit tonë si një forcë e madhe e specieve tona na lejon të marrim parasysh mundësitë e rritjes jokonkurruese duke rindezur ndjeshmërinë dhe solidaritetin në marrëdhëniet tona. Ne kemi mjetet për t’i ofruar të gjithë njerëzimit një cilësi jete pa poshtërim dhe dëshpërim.
Mbrojtja dhe zgjerimi i njohurive të përbashkëta globale është thelbësore për rishpërndarjen e kapaciteteve dhe aftësive prodhuese. Ndërsa ndryshimi i klimës vazhdon, ne do të duhet të lëvizim përtej zbutjes së thjeshtë dhe të përqafojmë përshtatjen me standardet tona të reja mjedisore. Kjo do të kërkojë rritje të zhvillimit shkencor dhe teknologjik që rezulton kryesisht nga programet bashkëpunuese dhe bashkëpunuese të kërkimit dhe zhvillimit.
Në një deklaratë kolektive për Samitin e 37-të të Bashkimit Afrikan në shkurt 2024, Hapësira e Ndërtimit të Lëvizjes Afrikane mblodhi së bashku një mori organizatash të shoqërisë civile nga i gjithë kontinenti për të argumentuar “… se madhësia e krizave me të cilat përballemi kërkon ndryshim sistemik që çon në krijimi i shoqërive të qëndrueshme dhe marrëdhënieve të reja midis njerëzve dhe natyrës, të bazuara në barazi dhe reciprocitet”.
Pasiguria jonë në rritje ekologjike, e cila është një tjetër pasojë e integrimit tonë të pabarabartë në sistemet globale, e kombinuar me refuzimin e grupit të shtatë ekonomive të avancuara dhe të pjekura kapitaliste për të siguruar dëmshpërblime për krizat mjedisore dhe krizat e tjera të grumbulluara gjatë zhvillimit të tyre, ofron terren pjellor për të marrë avantazhin e ndryshimit të situatës gjeopolitike dhe ngritjen e shoqatës BRICS+ për të rivendosur trashëgimitë e së kaluarës dhe për të krijuar një mjedis të përbashkët dhe të përbashkët njerëzor që do të funksionojë për të gjithë.
Zgjidhjet nga poshtë lart që janë të përqendruara në rajon dhe të përgjegjshme në nivel lokal kanë potencialin të përmbysin hierarkitë dhe përcaktimet autoritare të së kaluarës. Siç pranojnë Oleg Barabanov dhe kolegët e tij, “përfundimi është se nuk ka kthim prapa dhe ajo që ka përpara nuk do t’i ngjajë aspak një përmbledhjeje të së shkuarës”.
Ndërsa mësojmë nga arkitektura euroaziatike dhe mendojmë përpara, le të sigurojmë me mendimet dhe veprimet tona që të çlirohemi nga skllavëria mendore që lejon vazhdimin e zhvillimit të padrejtë që favorizon një pakicë
të popullsisë së botës, ndërkohë që shumica paguan koston dhe subvencionon vetë moszhvillimin e tyre nëpërmjet vazhdimit të shkëmbimeve të pabarabarta në sistemet globale.
