Shkruar nga: Eleni Thomaidi , Reumatologe HYGEIA dhe George Kitas , Reumatolog, Drejtor i Repartit Reumatologjik HYGEIA
Parandalimi është një mjet i vlefshëm i shkencës mjekësore dhe ka marrë një rol të rëndësishëm, duke përfshirë fushatën kundër duhanit dhe programet e vaksinimit. Vitet e fundit një pjesë e hulumtimit ka filluar të orientohet edhe në parandalimin e sëmundjeve muskulo-skeletore.
Artriti mund të dallohet në inflamator (si p.sh. reumatoid, psoriatik dhe përdhes) dhe jo-inflamator, më shpesh artrit degjenerativ (osteoartrit) . Këto “entitete” ndryshojnë ndjeshëm në patogjenezën dhe trajtimin e tyre, dhe, për rrjedhojë, ndryshon edhe qasja kërkimore për parandalimin e tyre farmaceutik. Megjithatë, të dhënat për parandalimin farmaceutik të sëmundjeve reumatizmale janë ende shumë të kufizuara.
Eleni Thomaidi, mjeke reumatologe HYGEIA.
Pacientët me artrit kronik, inflamator zakonisht kërkojnë një formë trajtimi gjatë gjithë jetës së tyre, me efekte pasuese në cilësinë e jetës, dhe terapitë moderne “biologjike”, megjithëse efektive, përfaqësojnë një barrë të konsiderueshme financiare për shëndetin publik. Nuk ka trajtime farmaceutike efektive për osteoartritin, ndërsa ndikimi në cilësinë e jetës dhe nevoja eventuale për artroplastikë në një fazë të avancuar e bëjnë të rëndësishëm edhe këtu parandalimin.
Parandalimi i artritit duhet të fokusohet tek individët me rrezik të lartë. Këta janë zakonisht njerëz me predispozicion gjenetik (historia familjare), të cilët janë të ekspozuar ndaj faktorëve të dëmshëm mjedisor (p.sh. duhanpirja në artritin reumatoid). Shumica e reumatizmave janë më të zakonshme tek gratë, ku ndoshta përfshihen faktorë hormonalë . Obeziteti, dieta jo e shëndetshme dhe mungesa e aktivitetit fizik gjithashtu duket se luajnë një rol, ndërsa osteoartriti mund të ndodhë në vendet e lëndimit ose stresit të përsëritur industrial.
Modifikimi i faktorëve të rrezikut për këto sëmundje muskulo-skeletore është baza e parandalimit jofarmakologjik të tyre dhe kërkon informacion të përshtatshëm për personat në rrezik, si dhe mjekët.
Georgios Kitas, Reumatolog, Drejtor i Departamentit të Reumatologjisë HYGEIA.
Lidhja Evropiane Kundër Reumatizmit (EULAR) ka bërë rekomandime për ndryshime në stilin e jetesës që synojnë parandalimin e përparimit të sëmundjeve reumatologjike dhe muskulo-skeletore (në kombinim me mjekim). Këto rekomandime mund të zbatohen në një masë të caktuar për të parandaluar shfaqjen e sëmundjeve specifike.
Theksohet vlera e ushtrimeve në lehtësimin e dhimbjeve dhe përmirësimin e funksionalitetit dhe cilësisë së jetës së individit . Ushtrimi mbron nga faktorët e rrezikut si obeziteti dhe atrofia e muskujve. Prandaj, stabiliteti dhe ekuilibri përmirësohen, të cilat nga ana e tyre mbrojnë nga rrëzimet dhe lëndimet e mëtejshme. Së fundi, mbron nga shfaqja e sëmundjeve shoqëruese, si sëmundjet kardiovaskulare dhe ato metabolike.
Ushqimi i duhur mund të parandalojë sëmundjet shoqëruese, të tilla si diabeti dhe obeziteti. Rekomandohet një dietë e shëndetshme, e ekuilibruar, me një konsum të reduktuar të ushqimeve me kalori të lartë, yndyrave të ngopura, sheqernave dhe një konsum të lartë të frutave, perimeve, peshkut. Personat me përdhes këshillohen të shmangin pijet e pasura me sheqer, ushqimet e rënda, konsumimi i tepërt i mishit dhe ushqimeve të detit, si dhe rekomandohet bulmeti me pak yndyrë.
Një peshë trupore jo e shëndetshme mund të ketë efekte të rëndësishme, por të kthyeshme, shëndetësore. Në pacientët mbipeshë/obezë rekomandohet humbja e kontrolluar e peshës nëpërmjet dietës së duhur dhe ushtrimeve fizike, e cila shoqërohet gjithmonë me një rezultat më të mirë të sëmundjes.
Alkooli është shkaktar i sëmundjeve dhe lëndimeve të shumta, shoqërohet me rritje të sëmundjeve shoqëruese dhe rritje të rrezikut të shpërthimeve në rastin e artritit reumatoid dhe përdhes.
Rekomandohet ndalimi i pirjes së duhanit , i cili ka një efekt negativ në përparimin e vetë sëmundjes, si dhe në shfaqjen e sëmundjeve shoqëruese. Në rastin e artritit reumatoid ndikon edhe në përgjigjen ndaj mjekimit.
Deri më tani, ka pasur vështirësi në bashkëpunim për të zhvilluar një strategji të përbashkët për parandalimin e sëmundjeve muskuloskeletore. Ekziston edhe një heterogjenitet i madh informacioni, i cili zakonisht bazohet në baza të dobëta shkencore. Për këtë arsye, është e rëndësishme të kuptohet ndikimi i këtyre sëmundjeve në nivelin e shëndetit individual dhe publik dhe nevoja për kërkime më të besueshme që synojnë parandalimin e artritit, inflamator dhe jo-inflamator.
