Diplomati, oligarku dhe agjenti i FBI/ Histoi spiunazhi në gjyqin që la pas McGonigal

Kur një nga agjentët më të lartë të kundërzbulimit të FBI-së u arrestua në janar 2023 dhe u akuzua për punë të paligjshme për oligarkun rus të sanksionuar Oleg Deripaska, komuniteti i sigurisë kombëtare të SHBA-së u habit. I dalë në pension në atë kohë, Charles McGonigal, i cili kishte kaluar gjysmën e dytë të karrierës së tij duke hetuar spiunë dhe oligarkë rusë, përfundimisht u deklarua fajtor dhe u dënua atë dhjetor me më shumë se 4 vjet burg. Ai nuk ishte i vetmi person i implikuar nga autoritetet amerikane në rastin “Deripaska”.

Pas më shumë se 16 muajsh vonesash dhe shtyrjesh, Sergei Shestakov, një ish-diplomat sovjetik dhe rus i cili u bë shtetas i natyralizuar amerikan, dhe më vonë punoi si përkthyes i autorizuar i gjykatës amerikane, do të dalë në gjyq më 17 qershor me akuza të ngjashme me ato me të cilat u përball McGonigal.

Ashtu si McGonigal, Shestakov akuzohet për komplot për të ndihmuar Deripaskën të shmangë sanksionet amerikane të vendosura ndaj tij në vitin 2018, si dhe për komplot për të kryer pastrim parash. Shestakov, i cili u arrestua në të njëjtën kohë me McGonigal, akuzohet gjithashtu se ka gënjyer agjentët e FBI-së.

Gjyqi dhe debatet ligjore para gjyqit kanë tërhequr më pak vëmendje sepse Shestakov është më pak i njohur se McGonigal. Deri në daljen në pension në vitin 2018 nga zyra e FBI-së në Nju Jork, McGonigal ishte në ballë të përpjekjeve të byrosë për të gjurmuar spiunët dhe oligarkët rusë, përfshirë Deripaskën.

Përveçse janë partnerë biznesi, Shestakov dhe McGonigal, së bashku me një burrë tjetër rus, janë të lidhur me një tjetër ish-manjat rus, Vladimir Gusinsky, i cili për shumë vite kaloi pjesën më të madhe të kohës së tij në një rezidencë në Connecticut.

Gusinsky nuk është implikuar në çështjen penale kundër Shestakov dhe McGonigal. Megjithatë, ai ka tërhequr vëmendjen e FBI-së pasi agjentët e kanë pyetur dy herë gruan e tij dhe punonjësit e shtëpisë së çiftit në Connecticut në lidhje me marrëdhënien e tij me ta. Gusinsky u prezantua me McGonigal nga Shestakov dhe u shoqërua me të dy. Shestakov është deklaruar i pafajshëm ndaj akuzave.

Manjatët e Metaleve

Sipas dosjeve të mëdha në një gjykatë federale amerikane në Manhattan, mbrojtja e Shestakov varet pjesërisht nga çështja nëse puna që ai dhe McGonigal bënë ishte në dobi të Deripaskës apo për konglomeratin e tij masiv, “EN+ Group”, i cili kontrollon një nga kompanitë më të mëdha të aluminit në botë, “Rusal”. Çelësi i kësaj mbrojtjeje është një punonjës i “EN+” i quajtur Yevgeny Fokin, të cilin FBI e akuzon se është agjent i Shërbimit të Inteligjencës së Jashtme të Rusisë.

Avokatja mbrojtëse e Shestakov, Rita Glavin thotë në dosjet gjyqësore se Fokin mund të ofrojë prova se puna për të cilën Shestakov dhe McGonigal ishin punësuar ishte në emër të “EN+” dhe përfshinte lobim për të ndihmuar në avokimin e kompanive Deripaska, gjë që lejohet kryesisht sipas ligjit amerikan. Glavin nuk iu përgjigj menjëherë një kërkese për koment.

“Pretendimi se ata po punonin në emër të EN+, dhe jo të Deripaskës, nuk e kalon testin e nuhatjes. Nëse ka ndonjë gjë, është një dallim pa asnjë ndryshim”, – thotë Casey Michel, autor i librit “Agjentë të Huaj: Si Lobistët dhe Ligjvënësit Amerikanë Kërcënojnë Demokracinë në Botë”.

“Me sa duket, ata po punonin për të mirën e njërit prej oligarkëve më famëkeq të prodhuar ndonjëherë në Rusi – një njeri që është pak më shumë se një prerje për Kremlinin, duke u përpjekur të zbatojë urdhrat e Moskës kudo dhe sido që të mundet”, tha Michel.

Prokurorët kanë pohuar se Fokin ishte një “bashkëpunëtor” me Shestakov dhe McGonigal. FBI-ja e mbikëqyri, fotografoi dhe e regjistroi fshehurazi atë duke filluar nga korriku 2019, sipas të dhënave të gjykatës, dhe viza e tij amerikane u revokua në vitin 2022 me urdhër të byrosë.

Prokurorët janë përplasur me Glavin për shkarkimin e Fokin, i cili jeton në Rusi, ku punon si këshilltar i lartë i Deripaskës në “EN+”. Ai ka refuzuar të udhëtojë për në Shtetet e Bashkuara për çfarëdo arsye, sipas dosjeve gjyqësore, nga frika e një arrestimi të mundshëm. Pas negociatave nëse do ta merrnin në pyetje Fokinin në Turqi apo Dubai, të dyja palët ranë dakord që Fokin do të dëshmonte me anë të videokonferencës gjatë gjyqit. Fokin nuk iu përgjigj emaileve nga RFE/RL që kërkonin koment.

Midis disa qarqeve rusishtfolëse në rajonin e New York City, Shestakov njihej si një ndërmjetësues, një zgjidhës i problemeve dhe një simpatik. Një shtetas i natyralizuar amerikan që më parë kishte punuar për ministritë e jashtme sovjetike dhe ruse, Shestakov u tërhoq në zonën e New Yorkut në vitin 1993. Në vitet 2010, ai punoi si përkthyes i autorizuar për gjykatat federale amerikane dhe për zyrat e avokatëve amerikanë për Manhattan dhe Brooklyn.

Marrëdhënia e Shestakov me Fokinin daton që nga vitet 1980 dhe të dy kanë qenë të punësuar nga Gusinsky. Kohët e fundit, në vitin 2019, Shestakov kishte një kartë krediti në emrin e Gusinsky-t, të cilën e përdorte për të blerë, ndër të tjera, bileta me vlerë mijëra dollarë për ndeshjet profesionale të hokejit në akull. Gusinsky nuk iu përgjigj email-eve që kërkonin koment.

“Jo. Asnjë biznes”

Shestakov e prezantoi McGonigal me Fokin diku në vitin 2018, sipas aktakuzës. Atë prill, Deripaska u sanksionua nga Departamenti i Thesarit i SHBA-së “për shkak se kishte… veproi ose pretendoi të vepronte për ose në emër të, drejtpërdrejt ose tërthorazi, një zyrtari të lartë të Qeverisë së Federatës Ruse”. EN+ dhe Rusal u caktuan për sanksione në të njëjtën kohë.

Një nga njerëzit më të pasur të Rusisë, Deripaska krijoi pasurinë e tij në vitet kaotike 1990, kur biznesmenët e brendshëm bënë beteja të ashpra dhe shpesh të përgjakshme për kontrollin mbi gjigantët industrialë të vendit, siç është prodhimi i aluminit. Ai është konsideruar si një shembull i zakonshëm i një oligarku: një biznesmen me pasuri të madhe i cili gjithashtu ka lidhje të ngushta me Kremlinin e Presidentit Vladimir Putin.

Ai ka qenë gjithashtu në radarin e zbatimit të ligjit të SHBA-së për dekada, duke filluar të paktën që nga viti 2006, kur iu mohua viza për të hyrë në Shtetet e Bashkuara. Vështirësitë me vizën e çuan atë të angazhonte firma lobimi të lidhura me republikanët, dhe në fund të viteve 2010 ai investoi në projekte me Paul Manafort, operativin republikan i cili menaxhoi shkurtimisht fushatën presidenciale të Presidentit Donald Trump në vitin 2016.

Në shtator 2022, Deripaska u padit me akuzën e përpjekjes për t’iu shmangur sanksioneve të SHBA-së. Akuzat përfshijnë pretendime se ai organizoi udhëtimin e të dashurës së tij shtatzënë në Shtetet e Bashkuara për të lindur, në mënyrë që fëmija i tyre të ishte shtetas amerikan.

Sanksionet kundër EN+ Group dhe Rusal u hoqën në vitin 2019 pasi Deripaska pranoi të distancohej nga pronësia e kompanive. Ai mbetet nën sanksione.

Autoritetet amerikane pretendojnë se Fokin punësoi McGonigal dhe Shestakov për të gjetur informacione kompromentuese mbi Vladimir Potanin, një tjetër oligark rus dhe manjat metalesh, i cili është rival i Deripaskës.

McGonigal, i cili doli në pension nga FBI në fund të vitit 2018, gjithashtu kërkoi të rregullonte një stazh për vajzën e Fokin në Departamentin e Policisë së Qytetit të Nju Jorkut, diçka që ngriti dyshime në departament. McGonigal u tha autoriteteve se po përpiqej ta rekrutonte Fokin si një agjent të mundshëm të dyfishtë, sipas dokumenteve të gjykatës.

Në fund të nëntorit 2021, agjentët e FBI-së sekuestruan pajisjet elektronike të Shestakov. Disa ditë më parë, ai u pyet në lidhje me marrëdhënien e tij me Fokin dhe nëse kishte bërë ndonjëherë ndonjë biznes me të.

“Jo, asnjë biznes,” i tha ai FBI-së, sipas dokumenteve të gjykatës. ©Marrë nga RFE/RL, Përshtati në shqip LAPSI.al