Alarmi/ Përhapen kërpudhat vdekjeprurëse që mund “të na hanë nga brenda”
Një armik i padukshëm, por jashtëzakonisht i rrezikshëm, po kërcënon gjithnjë e më shumë zona të planetit tonë. Kërpudhat. Sipas një studimi të ri shkencor të botuar nga Universiteti i Mançesterit dhe që po merret në shqyrtim thotë se ndryshimi i klimës mund të zgjerojë ndjeshëm përhapjen e kërpudhës së zakonshme Aspergillus, e cila është përgjegjëse për infeksione të rënda dhe miliona vdekje çdo vit.
Siç raporton CNN, kjo specie i përket një grupi të gjerë dhe ende relativisht të paeksploruar organizmash të cilat, megjithëse luajnë një rol të rëndësishëm në ekosisteme, por mund të shkaktojnë efekte shkatërruese në shëndetin e njeriut. Infeksionet kërpudhore vrasin mbi 2.5 milionë njerëz çdo vit në të gjithë botën, sipas vlerësimeve më të fundit.
Aspergillus është një kërpudhë e zakonshme që gjendet në tokë, mbeturinat e bimëve, ujë dhe ajër. Njerëzit e thithin atë çdo ditë, por për shumicën, sistemi imunitar është i mjaftueshëm për të parandaluar çdo ndërlikim. Por për pacientët me astmë, fibrozë cistike, sëmundje pulmonare obstruktive kronike (SPOK), kancer, transplante organesh ose një të shkuar të rëndë të Covid-19 ose gripit, kërpudhat mund të jenë fatale.
Nëse sistemi imunitar nuk arrin të neutralizojë sporet e tij, “kërpudhat fillojnë të rriten dhe në thelb “ju hanë nga brenda”, shpjegon Norman van Rijn, një studiues në Universitetin e Mançesterit dhe autor i studimit. Shkalla e vdekshmërisë për pacientët me aspergillozë varion nga 20% në 40%, ndërsa diagnoza është veçanërisht e vështirë, pasi simptomat: ethe, kolla dhe lodhja ngatërrohen lehtësisht me shumë sëmundje të tjera.
Aspergillus flavus, i cili preferon klimat e ngrohta tropikale, mund të përhapet me 16% nëse vazhdon konsumi i lartë i karburanteve fosile. Ato pritet të përhapen në Kinën veriore, Rusi dhe SHBA. Është shumë rezistent ndaj trajtimeve farmaceutike duke kërcënuar sigurinë globale ushqimore. Në vitin 2022, OBSH-ja e klasifikoi atë në kategorinë “kritike” të patogjenëve kërpudhorë.
Aspergillus fumigatus , i cili preferon klima më të buta, pritet të rrisë përhapjen e tij me 77.5% deri në vitin 2100, duke ekspozuar potencialisht 9 milionë njerëz vetëm në Evropë. Në disa zona të tjera të planetit – siç janë pjesët e Afrikës Subsahariane – do të ngrohen aq shumë sa nuk do të jenë më të përshtatshme për rritjen e këtyre kërpudhave. Kjo mund të prishë seriozisht ekosistemet lokale, pasi kërpudhat janë thelbësore për pjellorinë e tokës.
Një faktor tjetër shqetësues është mundësia që kërpudhat të rrisin rezistencën e tyre ndaj temperaturave, gjë që do t’u lejonte atyre të mbijetonin më lehtë në trupin e njeriut. Në të njëjtën kohë, ngjarjet ekstreme të motit, të tilla si përmbytjet, thatësirat dhe valët e nxehtësisë do të lehtësojnë shpërndarjen e sporeve të tyre në distanca të gjata. Shpërthimi i infeksioneve kërpudhore pas tornados në Joplin të Missourit në vitin 2011 është tipik.
Komuniteti global, sipas studiuesve, mbetet i papërgatitur në mënyrë të pamjaftueshme për t’u përballur me kërcënimin e kërpudhave. Ekzistojnë vetëm 4 klasa të barnave antifungale dhe gjithnjë e më shumë lloje po bëhen rezistente.
Profesori Justin Remais nga Universiteti i Berkeley, i cili po drejton një studim me më shumë se 100 milionë pacientë në SHBA, i tha CNN-së se mbi 20,000 raste të aspergillozës u regjistruan midis viteve 2013-2023, me një rritje vjetore prej 5%. Megjithatë, mungesa e të dhënave mund të fshehë shifra shumë më të larta.
Profesoresha Elaine Bignell, bashkëdrejtoreshë e Qendrës MRC për Mikrobiologjinë Kërpudhor në Universitetin e Exeter, tha se studimi i ri “me të drejtë thekson një kërcënim të nënvlerësuar për shëndetin publik”. Në të njëjtën kohë, ajo bën thirrje për më shumë fonde për kërkime dhe monitorim më të mirë epidemiologjik.
Komuniteti i kërkimit shpreson që suksesi i serialit televiziv “The Last of Us” do të rrisë ndërgjegjësimin e publikut rreth kërcënimeve reale të kërpudhave që, siç thotë Bignell, “nuk janë vetëm histori horror, por rreziqe të vërteta”.
